Het Wetboek van de Inkomstenbelastingen (art 53, 6°) stelt als regel dat geldboetes, met inbegrip van transactionele geldboeten, verbeurdverklaringen en straffen van alle aard, niet aftrekbaar zijn als beroepskost.

Van een aantal administratieve sancties wordt echter aangenomen dat deze niet kwalificeren als geldboete en daarom wel aftrekbaar zijn. Het gaat o.m. over verhogingen bij BTW-inbreuken en bijdrageverhogingen bij laattijdige betaling van RSZ-bijdragen.

Traditioneel werd dus het volgende onderscheid gemaakt:

• Niet aftrekbaar: verkeersboetes, niet-proportionele geldboetes btw

• Wel aftrekbaar: parkingtickets, proportionele geldboetes btw, economische schadevergoedingen

In de rechtspraak werd bij de beoordeling vooral gelet op het strafrechterlijke karakter van de boetes. Boetes die een dergelijk karakter hadden, werden als niet-aftrekbaar beschouwd. Boetes die daarentegen als administratief gekwalificeerd konden worden, waren wel aftrekbaar.

Het strafrechterlijke of administratieve karakter van een boete is echter niet altijd even duidelijk (hoge administratieve sancties kunnen bijvoorbeeld een strafrechtelijk karakter krijgen). Vandaar dat er ook geregeld tegenstrijdige uitspraken vielen.

Een arrest van het Hof van Beroep te Gent (27 maart 2007) luidt in de hele kwestie van aftrekbare boetes waarschijnlijk een nieuwe evolutie in. Het Hof neemt namelijk de volgende stellingen in:

• Algemeen geldt als uitgangspunt: een administratieve boete is een aftrekbare kost, niet-aftrekbare geldboeten betreffen geldelijke sancties op basis van de strafwetgeving.
• Algemeen: het strafrechtelijk karakter (in het kader van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens) impliceert op zich niet noodzakelijk de niet-aftrekbaarheid.
• Algemeen: als de bijdrage/kost zelf aftrekbaar is, zijn de boeten wegens een overtreding terzake eveneens aftrekbaar.

Hierop kwam de administratie met een antwoord in de vorm van de circulaire van 13 augustus 2008:

• de administratie bevestigt dat proportionele boetes in de regel aftrekbaar zijn. Dit geldt niet alleen voor btw-boetes maar ook voor alle belastingverhogingen of evenredige (d.w.z. door verhoging van rechten geheven) administratieve boetes die betrekking hebben op andere aftrekbare belastingen (zoals registratierechten of het eurovignet), en voor verhogingen van sociale bijdragen; 
• de administratie gaat niet akkoord met het hof van beroep te Gent (27 maart 2007 – zie hoger) dat de niet-aftrekbaarheid samenhangt met het opgelegd zijn door de strafwetgeving. 

De fiscus stelt dat de aftrekbaarheid gebaseerd is op de regel “bijzaak volgt hoofdzaak”: wanneer de belasting/taks bijgevolg zelf aftrekbaar is, zijn de verhogingen ook aftrekbaar. M.a.w. de niet-evenredige boetes zijn niet aftrekbaar, ongeacht of ze al dan niet van strafrechtelijke aard zijn. Hieronder volgen enkele voorbeelden:  

• de vaste (administratieve én strafrechtelijke) geldboetes van het WIB92; 
• de niet-proportionele btw-boetes; 
• verkeersboetes; 
• gerechtelijke transactionele boetes;
• boetes wegens inbreuk op de reglementering van de prijzen of de kwaliteit, op de milieuwetgeving, op de reglementering inzake mededinging (o.a. de Europese kartelboete), enz. 

Bron: MonKEY.be, Filip Mees, “Niet aftrekbare boeten