Kerkstraat 106 9050 Gentbrugge
info@refibo.be
+32 9 223 31 54
ma-vr: 9:00-13:00, 13:30-17:00

Trouwen voor onderdak? Of kan het toch anders?

Trouwen voor onderdak? Of kan het toch anders?

  • On 05/12/2012

Samenwonen wordt steeds populairder, maar dikwijls wordt er onvoldoende stilgestaan bij de gevolgen als één van beide partners overlijdt. Hoe zit het met de gezinswoning waarvan de feitelijke samenwoners elk 50% hebben gekocht? Kan de langstlevende partner erin blijven wonen? En wat met de successierechten?

Wat erven feitelijke samenwoners? Voor feitelijke samenwoners is er wettelijk niets voorzien als de ene partner komt te overlijden. In tegenstelling tot getrouwde partners (en ook in beperkte mate voor wettelijk samenwonenden) zal de langstlevende feitelijk samenwonende partner dus niets erven bij het overlijden van de ander, wanneer er geen stappen ondernomen werden. Ook de helft van de gezinswoning waar de beide partners elk voor 50% eigenaar van zijn, komt dus toe aan de wettelijke erfgenamen van de overledene. Als men de erfgenamen dan niet kan vergoeden voor het deel dat hen toekomt, zal de langstlevende partner dus gedwongen zijn het huis te verkopen.

Een testament dan maar? Dat is inderdaad een mogelijkheid. Echter, een testament biedt geen zekerheid. Een testament is immers steeds herroepbaar. De kans bestaat bijgevolg dat na een ruzie de erflater afziet van de oorspronkelijke regeling zonder dat de partner daar weet van heeft. Tevens moet er bij een testament rekening worden gehouden met het deel dat door de wet voor bepaalde erfgenamen is voorbehouden (het zogenaamde reservatair gedeelte). In het geval dat de gezinswoning (wat meestal een groot deel van de nalatenschap uitmaakt) wordt toegewezen aan de overlevende partner, kan het zijn dat de wettelijke erfgenamen hierdoor tekort worden gedaan en zullen zij de langstlevende partner kunnen vragen hen te vergoeden. Hier bestaat dus weinig zekerheid dat men dan nog in het huis kan blijven wonen.

Trouwen voor onderdak? Trouwen biedt inderdaad de zekerheid dat de langstlevende partner in de gezinswoning kan blijven wonen, maar het kan ook anders: met een tontinebeding. De tontine komt erop neer dat men bij een gemeenschappelijke aankoop van een woning een overeenkomst sluit dat bij het overlijden van de ene partner, de eigendom van zijn deel automatisch overgaat naar de nog levende partner. Zo’n tontinebeding kan niet worden aangepast door een testament en heeft ook als voordeel dat het deel van de eigendom van de overledene niet in de nalatenschap terecht komt en zo ook niet speelt in de berekening van het reservatair gedeelte. Meer zekerheid dan een testament dus!

Wat kost dat? De kost is de enige reden om het testament alsnog boven een tontinebeding te verkiezen. In Vlaanderen gelden er namelijk dezelfde voordelige tarieven van successierechten voor feitelijke samenwoners als voor wettelijke samenwoners en gehuwden als men reeds méér dan 1 jaar feitelijk samenwoont én een gemeenschappelijke huishouding voert (Progressieve tarieven van 3% – 27%). De gezinswoning is zelfs volledig vrijgesteld van successierechten wanneer de feitelijke samenwoners 3 jaar ononderbroken samengewoond hebben voor het overlijden én een gemeenschappelijke huishouding hebben gevoerd. Let op! deze vrijstelling geldt niet voor erfgenamen in rechte lijn zoals grootouders, ouders, kinderen en kleinkinderen. In het geval men bijvoorbeeld samenwoont met zijn kind of ouder gedurende meer dan 3 jaar, zal deze vrijstelling niet gelden. De gezinswoning erven via een testament is dus beduidend goedkoper dan de overgang van de eigendom via een tontinebeding. Hierop zijn immers registratierechten verschuldigd van 10% (in Vlaanderen) op het deel dat men verkrijgt. De extra zekerheid die een tontine biedt, heeft dus wel z’n prijs.

Wat als de samenwonende partners een woning kopen en pas later trouwen? De vraag kan gesteld worden of het dan nog interessant is om een tontinebeding op te nemen. Zo’n beding biedt dan wel meer zekerheid, maar eenmaal getrouwd, wordt het dan geen zotte kost, aangezien men het dan toch niet meer nodig heeft? TIP! Waak erover dat er een clausule voorzien is in de akte dat het tontinebeding automatisch vervalt bij een huwelijk. Bijgevolg stelt zich dit probleem niet. TIP! Ook kan er gewerkt worden met een optioneel beding van aanwas. Het beding van aanwas heeft dezelfde uitwerking als een tontinebeding, maar een tontinebeding kan niet meer in de aankoopakte worden opgenomen eens ze is verleden door de notaris. De langstlevende partner kan dit optioneel beding van aanwas inroepen na het overlijden van de ander. Als de partners ondertussen reeds getrouwd zijn, doet men gewoon geen beroep op het beding.