“Wij zijn niet aansprakelijk voor gebeurlijke ongevallen of diefstal.” Heeft u soortgelijke bordjes zien hangen in recreatiegebieden, sportinfrastructuren, parkings, etc.? Kan u als uitbater of organisator op deze manier uw aansprakelijkheid beperken?

Regels betreffende aansprakelijkheid. Het Belgisch aansprakelijkheidsrecht stelt diverse regels voorop. Echter, het is mogelijk om van deze regels af te wijken [1]. Een aansprakelijkheid kan worden uitgebreid, verminderd of uitgesloten. Bij vermindering of uitsluiting is er sprake van een “exoneratiebeding”.

Aansprakelijkheid verminderen of uitsluiten. Het exoneratiebeding is een contractuele bepaling. Het bevrijdt een partij geheel of gedeeltelijk van zijn contractuele of buitencontractuele aansprakelijkheid. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de bordjes “wij zijn niet aansprakelijk voor gebeurlijke ongevallen of diefstal”.

Zichtbaarheid. Opdat de bordjes zouden gelden als contractueel beding, moeten zij onder meer goed zichtbaar zijn en bij een ingang worden geplaatst. Op die manier kan de bezoeker van uw zaak moeilijk opwerpen dat hij “er niet mee akkoord was”.

Kan dit zomaar? Het is toegestaan om een exoneratiebeding op te maken. Iedereen is immers vrij om al dan niet een overeenkomst te sluiten, om te bepalen met welke partij zij een overeenkomst aangaan en om de inhoud (rechten en plichten) van de overeenkomst te bepalen.

Waarvoor uitsluiten? Zowel persoonlijke, lichamelijke als zaakschade kan worden uitgesloten.

Let op! Er zijn bijzondere wetten opgesteld die de uitsluiting van aansprakelijkheid verbieden in bepaalde gevallen [2]. Een uitbater van een speeltuin mag bijvoorbeeld zijn aansprakelijkheid niet uitsluiten en bijgevolg geen waarschuwingen plaatsen met “gebruik op eigen risico” of gelijkaardige vermeldingen.

Vier regels. Naast de uitsluitingen opgenomen in de bijzondere wetten zijn er vier regels waaraan elke uitsluiting van aansprakelijkheid moet voldoen om geldig te zijn.

1. Het beding moet aanvaard zijn, dit impliceert kennisname of mogelijke kennisname.
2. Het beding mag niet strijdig zijn met het dwingend recht of een recht dat raakt aan de openbare orde en de goede zeden.
3. De schuldenaar mag zijn eigen opzet niet uitsluiten.
4. Het beding mag de overeenkomst niet uithollen.

Let op! Een opzettelijke fout dient onderscheiden te worden van een zware fout. Een opzettelijke fout is vrijwillig, wetens en willens gepleegd. Een grove fout daarentegen wordt zonder de intentie deze te maken, toch begaan.

Sanctie. Wanneer niet aan de regels wordt voldaan, kan het beding nietig worden verklaard of kan het recht om op het beding beroep te doen, worden ontzegd.

Beter voorkomen. Voorkom als ondernemer ongevallen in de mate van het mogelijke. Dit kan door o.a. waarschuwingsbordjes te plaatsen voor elke ongewone situatie of infrastructuur.

Bezorgd om uw aansprakelijkheid? Zit u met zorgen omtrent uw aansprakelijkheid? Houdt dit u tegen om bepaalde investeringen te maken of om überhaupt te ondernemen? Bespreek dit met uw boekhouder.

Bronnen: 
[1] Art. 1382 e.v. BW.
[2] Boek XIV marktpraktijken en consumentenbescherming betreffende de beoefenaars van een vrij beroep, wet van 10 april 1971 betreffende arbeidsongevallen, wet van 13 april 1995 tot wijziging van artikel 29bis en tot opheffing van artikel 29ter van de wet van 21 november 1989 betreffende de verplichte aansprakelijkheidsverzekering inzake motorrijtuigen, wet van 25 februari 1991 betreffende de aansprakelijkheid voor producten met gebreken; boek VI marktpraktijken en consumentenbescherming Wetboek van economisch recht, Art 7 §2 KB van 28 maart 2001 betreffende de uitbating van speelterreinen.