Is het steeds een goed idee om uw beroepslening vroeger terug te betalen? Hoe kan u een funding loss-vergoeding vermijden? Onder welke voorwaarden kan dit vermeden worden?

Vervroegd terugbetalen lening. Goed nieuws! U kan uw resterende schuld van uw beroepslening vroeger aflossen dan verwacht. Deze mogelijkheid ontstaat bijvoorbeeld door een ontvangen schenking, erfenis, winstuitkering, etc die u wenst aan te wenden voor beroepsdoeleinden. Een andere mogelijkheid is dat u een lagere rentevoet bedingt voor uw huidige lopende lening. Deze herziening kan gebeuren bij uw huidige of een nieuwe bank.

Funding loss. Na het goede nieuwsvolgt de minder positieve noot. Als u uw beroepslening vroeger terugbetaalt dan oorspronkelijk overeengekomen, rekent de bank u hiervoor een wederbeleggingsvergoeding aan, dewelke een schadevergoeding is. Hun geleden verlies wordt via deze weg gecompenseerd.

Situatieschets schadevergoeding. Tot 2014 gold het principe dat de bank u een torenhoge funding loss-vergoeding aanrekende bij de terugbetaling van uw beroepslening. Slechts in uitzonderlijke situaties waren de banken bereid om de wederbeleggingsvergoeding binnen de redelijke perken te houden.

Uiteraard kwamen hier veel reacties op van de kredietnemers. De lagere rechtbanken, de hoven van beroep en het Hof van Cassatie hebben in het verleden reeds verschillende malen in het voordeel van de kredietnemers beslist.

De banken hebben op deze tendens ingespeeld door in hun kredietcontracten expliciet te melden dat kredieten niet vroegtijdig konden terugbetaald worden. Indien de kredietnemer toch zou opteren voor een vroegtijdige terugbetaling, is een funding loss-vergoeding verschuldigd. Het Hof van Beroep te Brussel reageerde hierop als volgt: “eenmaal een bank de terugbetaling van de beroepslening toestaat, kan zij niet als voorwaarde stellen dat een funding loss-vergoeding dient te worden betaald die hoger is dan het bedrag van zes maanden interest (artikel 1907bis BW)”. Deze regel is van dwingend recht, contractueel kan er met andere woorden niet van afgeweken worden. Door de instemming met de terugbetaling verzaakten de banken aan het contractuele recht om van de vervroegde terugbetaling af te zien [1].

Recente uitspraken als goed nieuws voor de kredietnemer. Het Hof van Cassatie besliste recent dat het plafond ook geldt voor leningsovereenkomsten die een vervroegde terugbetaling uitsluit. Ongeacht of de schadevergoeding “wederbeleggingsvergoeding” of “funding loss-vergoeding” wordt genoemd.  

Hoe zit de vork nu in de steel? Kunnen banken nog funding loss-vergoedingen aanrekenen? Onder welke voorwaarden? De oplossing is verschillend indien een kmo of een grote onderneming een lening afsluit. Bovendien is het bedrag van de lening en de datum van de kredietovereenkomst bijkomend bepalend voor de kmo’s.

Beroepslening. Voor ondernemingen waren in het begin geen specifieke regels van kracht. Zoals reeds omschreven zou de algemene regel van het Burgerlijk Wetboek wel van toepassing zijn op de ‘leningen op afbetaling’.

De banken hebben dit artikel omzeild door de verstrekte kredieten te kwalificeren als een ‘kredietopening’ in plaats van een “lening op intrest”. Zo werden er soms hogere vergoedingen gevraagd door de bank dan de som van de interesten die in het totaal zouden verschuldigd zijn voor de gehele duurtijd van de lening. Dit wekt uiteraard ongenoegen bij de kredietnemers.

Wet betreffende de financiering voor kmo’s [2]. De beschreven praktijken hebben tot een aanzienlijk concurrentieel nadeel geleid. Om deze reden is de wet over de financiering van kmo’s in het leven geroepen [3].

Recht om terug te betalen. De wet voorziet dat een kmo steeds het recht heeft om het verschuldigde kapitaalsaldo geheel of gedeeltelijk vervroegd terug te betalen. Ook indien hierover niets bepaald is in de kredietovereenkomst. De kredietnemer dient zijn beslissing hieromtrent minstens tien werkdagen voor de terugbetaling per aangetekend schrijven over te brengen aan de kredietgever.

Maximale wederbeleggingsvergoeding. Ongeacht de aard van de schadevergoeding die gevraagd wordt, zijnde ontstaan door een lening op afbetaling of een kredietopening, wordt de vergoeding geplafonneerd voor kmo’s op maximum zes maanden interest. Deze interest wordt berekend op het openstaande bedrag op het moment van de terugbetaling.

Drempel. Het oorspronkelijke kredietbedrag [4] voor kmo’s moet minder dan één miljoen euro bedragen.

Voor hogere kredietbedragen kunnen dus nog steeds afwijkende modaliteiten voor de wederbeleggingsvergoeding contractueel opgenomen worden. Positief is dat de vergoeding moet worden berekend op een transparante manier om te voldoen aan de nieuwe gedragscode [5]. Alle bedongen voorwaarden die niet stroken met de nieuwe wettelijke regeling zijn nietig. Zij worden dus als onbestaande beschouwd. Bij een omvangrijke lening, zijnde een lening van meer dan één miljoen euro, dient de vergoeding met andere woorden wel billijk te zijn.

 Kredietovereenkomsten afgesloten na 10/01/2014. Enkel voor kredietovereenkomsten afgesloten door kmo’s na 10 januari 2014 gelden de regels van de wet.

Voor kredietovereenkomsten afgesloten voor 2014 is de wetgeving niet automatisch van toepassing.

Grotere ondernemingen. Grote ondernemingen worden verondersteld grotere bedragen te lenen en bijgevolg ook een sterkere onderhandelingspositie te hebben. Bijgevolg zouden zij geen nood hebben aan bijkomende bescherming.

Gedragscode. In uitvoering van de nieuwe wet is een gedragscode uitgewerkt die stelt dat de berekeningsmodaliteiten van de funding loss-clausules transparanter moeten zijn. De rechter kan steeds matigend optreden wanneer aan de gedragscode geen gevolg wordt gegeven.

Terugvorderen? Zolang de verjaringstermijn van tien jaar niet verstreken is, kan er in principe worden overgegaan tot terugvordering van de te veel betaalde vergoeding. Of het effectief mogelijk is om een terugvordering in te stellen is echter afhankelijk van uw concrete gegevens.

Conclusie. Leningen met te hoge interestvoeten leidde tot een aanzienlijk concurrentieel nadeel. De wettelijke voorzieningen zorgen er voor dat de verhouding tussen de banken en de kredietnemers evenwichtiger is.

Bronnen:
[1] Het Hof van Cassatie bevestigde in 2011 de uitspraak van het hof van beroep.
[2] Wet van 21 december 2013 betreffende de financiering voor kmo’s.
[3] Deze regeling is tevens van toepassing voor de vrije beroepers.
[4] Onder “kredietbedrag” wordt verstaan de som van alle bedragen die op grond van een kredietovereenkomst beschikbaar worden gesteld. Indien een investeringskrediet niet volledig wordt opgenomen geldt het contractueel overeengekomen kredietbedrag.
[5] Code tussen Unizo, UCM, en Febelfin van 16 januari 2014.